Totalitaryzm w Korei Północnej

W przypadku Korei Północnej ideologia totalitarna i ciągłe życie ludzi w strachu oraz w ogniu propagandy zmienia zachowanie ludzi do tego stopnia, że nie potrafią oni żyć w innych, nawet lepszych warunkach. W bieżącym roku, International Crisis Group – organizacja pozarządowa zajmująca się badaniem konfliktów, sporów i regionów zapalnych na świecie, opublikowała raport pt. „Obcy w domu. Północni Koreańczycy na Południu.” Raport ten opisuje życie dziesiątek tysięcy Koreańczyków z Północy, którym udało się przedostać na bogatsze Południe. Uderzającą konkluzją z tego raportu jest wysoki poziom niedostosowania Koreańczyków, którzy uciekli spod władzy Kim Dzong Ila, do nowych warunków ekonomiczno-społecznych. Poza tym cierpią oni z powodu niedożywienia i różnych chorób, których na Północy nikt nie leczył. Wielu z nich, żeby dostać się do Korei Południowej przebyło długą drogę przez Chiny, a co za tym idzie musiało się także zmierzyć z takimi patologiami, jak przymusowa praca, wykorzystywanie seksualne, prostytucja. Wielu z nich ma poważne problemy psychiczne, z powodu np. „oglądania publicznych egzekucji” czy „dowiedzenia się o śmierci z głodu jednego z członków rodziny”. Wielu z Koreańczyków, pomimo, że mieszka w kraju, w którym jest powszechna opieka medyczna, nawet nie wie jak z niej skorzystać. Ponadto Koreańczycy z Północy nie potrafią zrozumieć gospodarczej specyfiki kapitalizmu. Krytykują konieczność posiadania pieniędzy, a w szczególności ostro wypowiadają się o  swoich pobratymcach, którzy nie mają „poczucia przynależności  do kolektywu” i „myślą tylko o sobie”. Ponieważ Koreańczycy z Północy w większości otrzymali jedynie podstawową edukację, żyją oni w złych warunkach, borykają się z bezrobociem. Nawet jeżeli znajdują prace są to prace fizyczne, dorywcze i bardzo nisko płatne. Stosunek Koreańczyków z Północy wobec pieniędzy jest obojętny, gdyż przez wiele lat na Północy nauczano ich, że pieniądze są narzędziem zniewolenia.[1]

---

[1] Strangers at Home: North Koreans in the South, “Asia Report”, no 208, International Crisis Group, 14 July 2011,źródło:  crisisgroup.org/~/media/Files/asia/north-east-asia/north-korea/208%20-%20Strangers%20at%20Home%20-%20North%20Koreans%20in%20the%20South.pdf

Rząd wojskowy w Birmie

Rząd wojskowy na początku XXI wieku zmienił swoją politykę wobec wyspecjalizowanych agencji ONZ, oraz wszelkich organizacji humanitarnych. Miało to pozytywne skutki, ponieważ mogły one dotrzeć z pomocą do większej ilości osób. Problemy zaczęły się w 2004 roku, gdy generał Khin Nyunt oraz inni przedstawiciele reżimu zmienili linię polityczną i zaczęli nękać organizacje charytatywne. Próbowali im narzucić współpracę z prorządowymi organizacjami, a także starali się ingerować w programy działań. Stanowisko rządu birmańskiego utrudniło pracę wolontariuszy do tego stopnia, że organizacje udzielające pomocy musiały odwołać część programów. Tymczasem sytuacja humanitarna w Birmie była trudna. Według szacunków ONZ, około 30% dzieci poniżej 5 roku życia cierpiało z powodu niedożywienia, utrzymywała się także duża zapadalność i umieralność na malarię i gruźlicę.[1]

---

[1] Myanmar: New Threats  to Humanitarian Aid, „Asia Brieding”, no. 58, International Crisis Group,  8 December 2006, źródło: crisisgroup.org/~/media/Files/asia/south-east-asia/burma-myanmar/b58_myanmar___new_threats_to_humanitarian_aid.pdf

Castroizm

Kuba szybko dokonała kolektywizacji wszystkich dziedzin gospodarki. Takie branże jak przemysł, budownictwo, handel detaliczny, handel hurtowy i zagraniczny, sektor bankowy, edukacja i komunikacja były w 100% upaństwowione. Transport był własnością prywatną tylko w 2%, zaś rolnictwo pozostało w rękach chłopów w 30%.[1]

Wiodącą ideologią Kuby był castroizm. Fidel Castro opracował podstawy castroizmu będąc pod wpływem wielu myślicieli, Karola Marxa, Fryderyka Engelsa, Włodzimierza Lenina, a według niektórych proponowanych ujęć także Ernesto Che Guevary. Podstawą castroizmu jest kubański nacjonalizm, solidarność latynoamerykańska, sprawiedliwość społeczna i ludowa demokracja. Ideologia castroizmu dojrzewała przez kolejne lata władzy Fidela Castro.[2]

Od czasu wygania Batisty i przejęcia władzy przez Castro, Kuba znalazła się na ustach całego świata, a jej znaczenie wzrosło wskutek kryzysu kubańskiego w 1962 roku, gdy Sowieci we współpracy z Fidelem Castro planowali z wyspy wycelować w Stany Zjednoczone rakiety przenoszące ładunki jądrowe. Po upadku ZSRR jednak, Kuba znalazła się na pozycji państwa kompletnie odizolowanego od świata. Centralnie planowana gospodarka zaczynała podupadać. Ludzie zaś zniechęceni brakiem szans na godne życie i swobody polityczne ryzykowali życiem, aby przedostać się na tratwach na wybrzeża USA.

---

[1] Jorge I. Dominguez, Cuba. Order and Revolution, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge – London 1978, s. 202.

[2] Carl Leiden, The Politics of Violence: Revolution in the Modern World, Prentice Hall, Englewood Cliffs 1968, s. 198-200

Państwa totalitarne – totalitaryzm

Temat totalitaryzmu był już omawiany w tysiącach prac: zaczynając od publikacji naukowych a kończąc na pracach studentów. Truizmem jest stwierdzenie, że większość z nich dotyczyła dawnych ustrojów totalitarnych: Związku Radzieckiego, nazistowskich Niemiec, czy też faszystowskich Włoch. W obecnej rzeczywistości międzynarodowej można jeszcze zaobserwować państwa, które mają cechy tworów o ustroju totalitarnym. Wśród najczęściej przytaczanych można wyróżnić Chiny, Kubę, Koreę Północną, oraz Birmę i Libię.

Nie jest do końca jasne, czy państwa te są „czystymi” organizmami totalitarnymi. Wielu badaczy mogłoby się spierać z takim poglądem i jasno stwierdzić, że większość z nich to ustroje autorytarne. Tymczasem, przynajmniej trudno jest stwierdzić, aby wszystkie one były takimi organizmami w jednakowym zakresie. Dlatego też niełatwym zadaniem byłoby dokonanie ich klasyfikacji. Niewątpliwie każde z tych państw ma swoje unikalne cechy ustroju totalitarnego. Celem niniejszej pracy zaś będzie przedstawienie jakie to były cechy, oraz w jakim stopniu państwa przedstawione w niniejszej pracy są totalitarne.

Kenneth Minogue zarysował trudności w określeniu tego czym jest totalitaryzm jednocześnie próbując zdefiniować, co tak naprawdę jest jego przeciwieństwem. W jego opinii przeciwieństwem systemu totalitarnego funkcjonującego w Niemczech w latach 1933-1945 była demokracja. Przeciwieństwem systemu totalitarnego ZSRR, w szczególności w okresie „zimnej wojny” był wolny świat. W ogólnym ujęciu Minogue przedstawił totalitaryzm jako sposób narzucania społeczeństwu przez władzę jednakowych cech kulturowych. W tym kontekście przeciwieństwem narzucania cech kulturowych jest wolność ich wyboru kojarzona z liberalizmem. Przy tym powołał się na myśl Karla Poppera, który totalitaryzm rozumiał jako „coś irracjonalnego”.[1]

Zgodnie z poglądami Hanny Arendt, ustrój totalitarny musi dysponować propagandą taką, która stworzy fikcyjny świat otaczający społeczeństwo. Musi on być tak zawoalowany, aby społeczeństwo powoli traciło wolność, a jednocześnie „nadal uważało, że wszystko jest w porządku”.[2]

---

[1]  Kenneth Minoque, Co stanowi przeciwieństwo totalitaryzmu? [w:] Miłowit Kuniński (red.), Totalitaryzm a zachodnia tradycja, Ośrodek Myśli Politycznej i Księgarnia Akademicka, Kraków 2006, s. 24-25.

[2] Hannah Arendt, Korzenie totalitaryzmu, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s. 104-105.

Analiza cech totalitarnych społeczeństw

Tabela. Analiza cech totalitarnych.

Cecha/Kraj	Kuba	Chiny	Korea Północna	Birma	Libia
Kult wodza	TAK	NIE	TAK	NIE	TAK
Zakaz zgromadzeń	TAK	TAK	TAK	–	TAK
Zakaz stowarzyszeń	TAK	TAK	TAK	–	TAK
Cenzura	TAK	TAK	TAK	–
Brak wolności słowa	TAK	TAK	TAK	–
Brak wolnych mediów	TAK	TAK	TAK	–
Brak wolnej prasy	TAK	TAK	TAK	–
Autarkia gospodarcza	TAK	NIE	TAK	–
Dominująca pozycja ustrojowa głowy   państwa	TAK	NIE	TAK	–
Narzucona ideologia	TAK	NIE	TAK	–
Gospodarka centralnie planowana	TAK	TAK/NIE	TAK	–
Brak wolności gospodarczej	TAK/NIE	NIE	TAK	–
Brak wolnych wyborów	TAK	TAK	TAK	–
Brak opozycji politycznej	TAK	TAK	TAK	–	TAK

 

Powyższa tabela jest próbą samodzielnego przedstawienia wybranych krajów o ustrojach politycznych mających cechy totalitaryzmu. Zostały w niej wymienione cechy ustroju totalitarnego i ich występowanie w wybranych krajach. Kraj, którego ocena nie mogła zostać przeprowadzona całkowicie to Birma. Powodem jest brak odpowiednich materiałów, oraz małe zainteresowanie polskich mediów i książek polskich wydarzeniami w tymi kraju.

Totalitaryzm w XXI wieku jest zagadnieniem bardzo złożonym. Wynika to z tego, że powoli coraz trudniej jest zaobserwować kraje, w których cechy ustroju mogą być kojarzone właśnie z tym nurtem politycznym.

Totalitaryzm w dobie obecnej nie zawsze oznacza zniewolenie jednostki, oraz podporządkowanie całych celom wyznaczonym przez przywódcę. Coraz częściej skutkiem totalitaryzmu jest brak możliwości samorealizacji ludzi żyjących w ustroju mającym znamiona totalitarne. Poza tym ludność żyjąca w kraju odizolowanym od innych nie może uzyskać odpowiedniej pomocy humanitarnej. Takimi krajami są Birma i Korea Północna.

Dlatego też nowoczesny totalitaryzm, o ile mogę wykorzystać to sformułowanie, jest wyzwaniem nie w kontekście jak go wykorzenić, ale bardziej w kontekście społecznym. Jest bowiem wielkim wyzwaniem ponowne wychowanie społeczeństwa, które żyło przez kilka pokoleń w całkowitej izolacji od świata.

Miejsce państwa w dobie globalizacji

„Proces globalizacji stawia przed państwami także inne ważne zadania takie, jak:

–         walka o zmniejszanie nierówności między krajami, narodami i grupami społecznymi (globalizacja będzie te nierówności niewątpliwie pogłębiała),

–         określenie dla kraju i jego gospodarki działań w długim horyzoncie czasowym, pozostawiając rynkowi działania krótkookresowe),

–         umiejętne i racjonalne rozdzielanie kompetencji państwa na szczebel „w górę” (do instytucji międzynarodowych i ponadnarodowych) oraz „w dół” (do instytucji lokalnych, samorządowych, obywatelskich),

–         zwiększanie swobody i wolności dla podmiotów gospodarczych i ludzi,

–         wypracowanie reguł gry w procesie umacniania aktywności państwa określanej „negocjacyjną” (służącej umacnianiu państwa i krajowych podmiotów na arenie globalnej).[1]

Poszczególne państwa nie mogą się izolować, nie jest to ani konieczne ani wskazane (przykład Korei), lecz muszą wzajemnie współdziałać, ponieważ globalizacja dziś jest już powszechnym faktem. Jej rozwój na pewno będzie w pewnym stopniu ograniczał autonomię i funkcje państwa, będzie ono bowiem „zmuszone poddawać się trendom globalnym, głównie ekonomicznym.”[2] Każde państwo we własnym zakresie musi się elastycznie i racjonalnie adaptować do nowych warunków powszechnej, światowe globalizacji, ponieważ według mnie to państwo (poprzez swoja politykę) odegra, obok instytucji międzynarodowych i podmiotów gospodarczych, kluczową rolę w rozwoju „globalnej wioski”.

---

[1] Lidia Gabryś, Instytucja państwa w dobie globalizacji, z: Wyzwania procesu globalizacji wobec człowieka, red. Ewa Okoń-Horodyńska, Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego, Katowice 1999r., s.53.

[2] Lidia Gabryś, Instytucja państwa w dobie globalizacji, z: Wyzwania procesu globalizacji wobec człowieka, red. Ewa Okoń-Horodyńska, Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego, Katowice 1999r., s.53.